Innleiing

Valivan får høyre om ei jomfru som avslår alle frieri. Han lagar seg kvinneklede, og seint på kvelden bankar han på hos Margjit. Ho vil ikkje opne, men han seier han er ei jomfru frå Engeland. Han slepper henne inn og får sette seg. Ho røper at ho er forelska i Valivan. Margjit legg merke til at han stig så langt. Kva er det som singrar som ei brynje? Nei, det er nøklane. Han løfter henne opp i skipet. Valivan ber smådrengen om å tappe ei kanne vin. Margjit drikk og sovnar. Ho vaknar og ser berre blått. Korleis skal det gå med borna? Han fortel at han er Valivan, kongens son i Engeland.

Ei vise om ein skipper som ber ei jomfru om bord til seg og så seglar avstad med henne, er kjent i mange land. I dei norske variantane kler Valivan seg ut som ei kvinne for å lokke henne med seg. Han drikk henne full på vin, og når ho kjem til seg sjølv, er dei langt ute på havet. I nokre versjonar seier ho at ho må heim til borna sine, men han seier det viser på henne at ho aldri har født barn.

Mannen i denne balladen nyttar seg av ein original metode for å forføre den kvinna han vil ha. Han utgjev seg for å vere ei fin frue frå England som vil lære silkesøm. Det er tydelig at dei finn tonen, for Valivan og Margjit drikk seg fulle, og ho sovnar. Då kan han berre bere henne om bord på skipet sitt.

Den hovmodige Margjit får mannen ho elskar til slutt, men det er eit avansert spill av kjønnsroller, erotikk og maktkamp før forteljinga endar lukkeleg. Ho avviser alle friarar, men let seg lokke av ein maskulin skikkelse i kvinneklede, let all kontroll fare og drikk store mengder øl til ho sovnar. Valivan er då allereie klar over at det er han ho elskar og risikerer lite ved å bortføre henne, men for å vinne henne og trengje gjennom stoltheita hennar, må han ty til svært fantasifulle forføringskunster.

Visa minner om skjemteballaden «Fanteguten» (TSB F 22). Der er det også ei stolt jomfru som skal settjast på plass. Ho bryt også alle sosiale reglar og let seg forføre av en framand. Men han viser seg å være en skabbete og skitten fantegut, så ho er ikkje like heldig som Stolt Margjit.

Namnet Valivan er lånt frå kjempa Gavain, som i nordisk tradisjon heiter Walewan, Valven, Valvent. Gavain var ein av kong Arthurs riddarar, og Valvent er med i Chrétien de Troyes’ Ivents saga. Ho vart omsett til norrønt på 1200-talet mens Håkon Håkonsson regjerte ved hoffet i Bergen.

Visa er kjend i alle dei nordiske landa og har vore svært populær i Noreg. I Telemark har vi over 40 fyldige tekstoppskrifter og ei mengd fragment. Dessutan har vi nokre tekstoppskrifter frå Agder og ei frå Vestfold.

Frå Telemark har vi 11 melodioppskrifter, men utanfor dette området finst det også to melodiar frå Aust-Agder og dessutan melodiar frå Sogn og Fjordane, Møre og Romsdal, Åsnes i Hedmark og Hedrum i Vestfold.

Visa «El marinero» frå Catalonia i Spania er så like dei norske visene at dei kunne vore variantar: Ei jomfru sit på stranda og broderer på ein duk, men så har ho ikkje meir silke. Eit skip legg til land og ho ropar til sjømannen og spør om han har silke. Ja, seier han, kom opp i skipet, så kan du få velje ut sjølv. Men når ho kjem opp i skipet sovnar ho til sjømannens song. Når ho vaknar er dei langt ute på havet. Sett meg i land, seier ho. Nei, seier han, no er du mi. Jomfrua klagar: Vi er tre søstrer, og eg er den vakraste. Den eine er grevinne og den andre hertuginne, og eg skal vere ei skipperkone. Den eine er kledd i silke, den andre i gull, men eg må kle meg i vadmål. Ikkje i vadmål, seier sjømannen, du skal kle deg som dronning. Eg er kongens son av Engelland, og i sju år har eg leita etter deg.

Utsyn 96
DgF 241
SMB 191
CCF 144

Oppskrift A

TSB D 426: Valivan / Skipper og møy

Oppskrift: 1808 av Jakob Tollefsson Knaben i Torgrim Knudsen Lindefjelds visefugge etter ukjend songar, truleg Fjotland, Vest-Agder.

Orig. ms.: NFS M. Moe 85, 58–61.

Oppgjeven tittel: En Nye Vise Begionder saa Ledes

*

1. Der bor En Jomfru udi vort Land
– med dey falkanne toe –
Hun Er baade stolt og bele Vant
– dey bære gul udi Vengen dey Render tavlaa –

2. Og Valevan Lader sig skiære skau
saa veia om Lanne han Leyte ette bru

3. Vale van Lader sig haar vel vaxsa
En tee dæ henck ud over hans axla

4. Valevan kom der Riians i Gaar
ude stod Veena hun slog sit haar

5. Du tar slet inkie slaa haare for mæg
æg agta slet inkie aa beyla te dæg

6. Vil du kie bela saa kan du La væra
æg agta saa lide ^ko sligen vil iæra

7. Høyre du Venna ko be dæg
Eet styckie Paa Veyen saa feye du mæg

8. et styckie Paa Veyen skie æg føya dæg
Naar som æg viste du sveyg inkje mæg

9. Denne strofa er skoten inn mellom førre og neste strofe og har ikkje nummerering i oppskrifta.Han sor om sin gud og den hellig aan
Han skulle alle sviga dæ Lillie Van

10. (9.) Aa daa dey kom der mit op paa Ley
daa Vile væna Vænna Heym

11. (10.) Og Valevan kom der Rians i gaar
Eet styckie tru æg skie incke kun bæra dæg
Valevan stoe aa tenkte mæ sæg
tru æg skie ike kun bæra dæg

12. (11.) Han tog vena udi fang
saa bar han hene i skiebe fram

13. (12.) Valevan Lader sig skiære taler til smaadræng sin
de skienckie mæg i den klaren Vin

14. (13.) sma dreng siente og Jumfru drak
tee des hun sovna der hun sad

15. (14.) skiøn Jumfru vagna aa om saa
aa E iniæ Laanæ hu kienna maa

16. (15.) Dæ kienne æg paa min bøste
min ønste søn Han Tyste

17. (16.) Dæ ser æg paa dinne brøsta
du hæv inngen søn som tørste

18. (17.) Gud bære mæg før min bodna sma
æg stængdeete døræ aa gicke saa i fraa

19. (18.) Dæ ser æg Aaa Paa dit brøste gula Haar
du har aldrig havdt dei bodnæ smaa

20. (19.) Dæ ser æg paa dine Kind saa Rød
du heve aldrig vore i qvinde Nød

21. (20.) Aa ska æg af Lanne bor føya mæ dæg
dæ Retta Navne saa seye du mæg

22. (21.) Mit Navn dæ er naa icke saa vandt
dey kalla mæg Ridar Valevan

23. (22.) Dei kala mæg valevan unge
sønen til Engelans Konye

24. (23.) Er dæ Naa Valevan æg fya maa
æg heve saa Lenge ette han traat

25. Denne strofa er skoten inn mellom førre og neste strofe og har ikkje nummerering i oppskrifta.Han tog væna op paa sit Kne
Hun gav han gul Krunaa og fæ

26. (24.) Han Tog Venna udi sit fang
Han gav Hende kuld krona og draannings Navn

*

Strofene er nummererte i oppskrifta. Over strofene står det: «1 Vers», «2 Vers», «22 V», og så vidare; men strofer er skotne inn og andre er strokne, såleis at den opphavlege nummereringa ikkje stemmer med strofetalet. Den opphavlege nummereringa er sett i parentesar her.

Mellomomkvedet er stort sett skrive fullt ut i kvar strofe, medan etteromkvedet berre er avstytt med ein D etter strofe 2–25.

Under oppskrifta står det: Denne Veise ud skrevet af mig Jackob Tollef Sen Knaben A^o 1808

Oppskrift B

TSB D 426: Valivan / Skipper og møy

Oppskrift: 1857 av Sophus Bugge etter Tov Torbjørnsson Kvæven, Vrådal, Kviteseid, Telemark.

Orig. ms.: NFS S. Bugge g, 128–134 (kladd).

Ingen oppgjeven tittel.

*

1. Dæ bur en stolts jomfrú í våre land
hó æ båte stolt å belevand.
– Men Valivan seiler årleg. –

2. Kungen han byder upp kungens menn,
ingjen så ville hó have útav dem.

3. Valivan klær seg i silkje-gullskrúv,
så let han seg leie som han va’ ei brúr.

4. V[alivan] gjenge um kvelló,
ette dei skara elló.

5. Han klappa på dynni mæ finganne fem,
du stend upp stolts M[argit] du lukkar meg ind.

6. Ingjen så hev eg í stevnó lagt,
ingjen så lukkar eg inn um natt.

7. Eg æ’ ingjen skræddar du tenkje kann,
men eg æ en skjøn jomfrú frå Engeland.

8. Stolts M[argit] hó ha’ på seg stakkjen blå
så skredde hó dei lokunne te å ifrå.

9. Dei sat no over eitt bredan bór,
dei tala so mange dei skjemtande or.

10. Høyrer du stolts M[argit] eg spyrje deg må,
hev du ingjen uti byen, din hug leikar på.

11. Ólav úti býen så kunna eg få,
men V[alivan] må eg aller for augunne sjå.

12. [Ólav úti býen] kjenner eg væl,
[men Valivan] leikar í mitt hjarta så kjær.

13. Høyrer du stolts M[argit] eg talar te deg,
eit stykkje på vegjen så fýgjer du meg

14. Stolts M[argit] hó ha’ på seg stakkjen blå,
så skredde hó på lokunne å gjekk så ifrå.

15. Då ^som dei kom seg at rósansAlternativ lesemåte: rósends lund
så lyster stolts M[argit] at spyrje seg um.

16. Eg toss at eg hørde dæ singra
som dæ sko no vere brynjeringar.

17. Ikkje så heve eg den brynja blå,
men d’ æ’ min’ nyklar båt stóre å små.

Så gjekk dei så langt te hó skipi såg, så ville ho ‘kje lenger fýgje.

18. Vi’ du ‘kje lenger no fýgje mæ meg,
so æ’ eg væl mann te å bere deg.

19. Han t
Stolts M[argit] hó tenkte mæ sjave seg,
trú du ska’ no blí så mykje sterkar hell eg.

20. Han tók stolts M[argit] uppi sitt fang,
så letteleg han útpå skipi mon sprang.

21. V[alivan] tala te smådrengjine sín’:
di tappar ‘kon í ei konne mæ vín!

22. Ho drakk av den vinen så lengje han rann,
alt dæ ^te hó sovna í V[alivan]s fang

23. V[alivan] tala te smådrengjer under Ø:
di [tappar ‘kon í ei konne mæ] mjø.

24. Hó drakk no so lengje av mjøen søt,
stolts M[argit] ho sovna å skipi dæ fløt.

25. Hó sovna í dagann, ho sov i tvo,
den tree dagjen líke so.

26. Han klappede hende på snehvite kind:
sov no ‘kje lenger allerkjærasten min!

27. Stolts M[argit] hó vakna, umkring seg såg,
hó såg ikkje bare bylgjunne å himmelen blå.

28. Stolts M[argit] hó tala ti stýringsmann:
Du stýrer meg heim ti mitt faders land.

29. Ikkje du kjem ti din faders land
for du fær en søn, som stýre kann.

30. Stolts M[argit] ho tala te stýrsmann på ný:
[Du stýrer meg heim ti] min moders bý!

31. Ikkje [du kjem ti] din moders bý
[for du fær] tvo døttar, som silkjen kann sý.

32. Gud trøste å Gud bære meg for bonni så små,
eg skredde på lokunne å gjekk så ifrå.

33. Eg sér dæ ^no på dine kinder så rø
at du hev alli lidd barnenø

34. [Eg ser dæ no på dine] bryster så små,
[at du hev alli] lagt bån deruppå.

35. Alli så heve eg lagt bån på patt,
men eg hev vor vånde te amme hatt.

36. Hev du så skammeleg narra meg,
ditt rette navne så seie du meg.

37. Mitt rette navn æ’ ikkje så vant
smådrengjenne kallar meg V[alivan]

38. Æ’ dæ den rette V[alivan],
nei bære tíend eg aller fann.

39. Då dei kom seg eit stykkje beter fram,
så såg dei gullborgjinne glimra så langt.

40. Inna for den múr å atta for den borg,
der stende gulltærnunne ellev å tolv.

41. Dei tvo dei ska’ leie deg ó skjipi heim,
dei tvo dei ska’ leie deg i stoga inn.

42. [Dei tvo dei ska’] dúkjen breie,
[dei tvo dei ska’] maten reie.

43. [Dei tvo dei ska’] stande mæ vaskevann,
[dei tvo dei ska’] stande mæ handklæ í hand.

44. [Dei tvo dei ska’] reie upp silkjeseng,
å sjav så gjenge eg ette i den.

45. Aller ho kom te sin faders land,
for hó fekk [en søn, som stýre kann.]

46. [Aller ho kom te sin] moders bý
for hó fékk [tvo døttar, som silkjen kann] sý

*

Strofene er ikkje nummererte i oppskrifta.

Over oppskrifta står det: (Tov Kvæven)

Oppskrift C

TSB D 426: Valivan / Skipper og møy

Oppskrift: 1863 av Sophus Bugge etter Ingebjørg Trondsdotter Troddedalen, Mo, Telemark.

Orig. ms.: NFS S. Bugge d, 168–174 (kladd).

Ingen oppgjeven tittel.Tittel i reinskrifta: Valivan.

*

1. Valivan fékk spyrje på annaland,
at der va’ ei jomfru bå stolt å bélevand.
– Men V[alivan] seiler årleg. –

2. Ti hæna beila kungen å kungens mænd,
men ingjen so ville hó hava útav dem.

3. V[a]l[ivan] lete sitt håri vakse,
so de rekke ne over begge hass axler.

4. V[alivan] kauper seg saks å skjæri,
so lete han ^seg kvendeklæder skjære.

5. V[alivan] lete seg skjera skrúv
han lete seg leie som han va ei brúr

6. V[alivan] lete seg leie
å silkjen etti jóre breie

7. Han kom då so silde å so seint um en kvell,
ette alle folk hadde skara elli

8. Han klappa på dynni mæ fingranne små,
æ’ dú inni stolts Margjit, skrei lokunn ífrå.

9. Ingjó stevna so hev eg lagt
å ingjen so lukkar eg inn um natt.

10. Eg æ’ no slett ingjen béle
men eg æ’ ei jomfru so fin’e.

11. S[tolts] M[argjit] hó trekte på seg serkjen små,
hó skreidde dei lokunne både ti å ífrå.

12. So sette dei fram ein forgyllte stól
set deg í skjøn jomfrú trøytt å færemó.

13. Eg æ’ ei skjøn jomfrú frå Engeland,
å silkjesaumen dú lære meg kann.

14. Saumer^e í kvell de ^me skjemmer de út
me lýt bíe ti morgóen dagjen blív ljós.

15. S[tolts] M[argjit] hó sette seg i sengji ne
V[alivan] han sprang veggjen ti

16. Når dei ha legji ei líti stund,
då tók han V[alivan] ti spyrje seg um.

17. Då t[ok] h[an] V[alivan] t[e] sp[yrje] s[eg] um
æ her ingjen í verden din hugjen leikar um.

18. Ólav útí býen so kunna eg få,
men V[alivan] alli mæ augó sjå.

19. Ól[av] u[tí] b[ýen] han kjenner eg væl,
men V[alivan] stend í min hugjen so kjær.

20. Høyr dú s[tolts] M[argjit] hot eg bea vi’ deg
eitt stykkje på vegjen so fýgjer dú meg.

21. S[tolts] M[argjit] gjékk fyri, hó silkjen dróg
V[alivan] gjékk etti, mæ sjave seg ló.

22. Eg tikje dú æ’ í di stigó so stór
som du vøre no en riddar so gó.

23. Derfy so æ’ eg í mi stigo so stór,
dei æ’ for breie dei skiparbór

24. No tótte eg eg hørde de ringla
som de ha vor’ brynjeringar.

25. Nei de æ slett inkje brynja blå,
men de æ’ mine lyklar bå stóre å små.

26. S[tolts] M[argjit] hó sette seg ende né
no lyster eg ‘kje lenger å fýgjast mæ dé.

27. Lyster dú kje [lenger å fýgjast] mæ meg,
so meiner eg, eg sko bera deg.

28. S[tolts] M[argjit] hó tenkte mæ sjave seg
Tru denne jomfrúa æ sterkare hell eg

29. So tók en hæna útí sitt fang,
so bar en hæna på skipi fram.

30. So sette han ‘a í en forgyllte stól,
so gav en a drikke útav sylvekrús.

31. S[tolts] M[argjit] hó sovna í stólen der hó sat,
hó vakna ‘kje fyrr hell den tree dag.

32. Ho sov útí dagar, hó sov útí tvo
den tree dagjen líkeso.

33. So klappa han hæna på kinninn’ so rø
søve dú ^no lenger, dú kunne blí dø.

34. S[tolts] M[argjit] ho vakna, hó um seg såg,
hó såg ‘kje anna hell sjøen å himilen blå.

35. Bære meg no at eg heimati gjékk
eg ha’ kje små bonni frå varmen sett.

36. Bære [meg no at eg heimati] fór,
eg lét atte dynnanne å reiste sjóv.

37. De sér eg útpå dine kinninn so rø,
at dú hev alli lii kvendenø.

38. De [sér eg på] so^di bryste so små
at dú hev alli lagt bonne på.

39. Eg heve dei alli på bryste lagt,
men allstøtt so heve eg amma havt.

40. D S[tolts] M[argjit] hó høytta på stýresmann
dú stýrer meg heim ti mitt faders land.

41. Du kjem alli te ditt faders land,
fyrr dú fær en sóni som styre deg kann

42. [Du kjem alli] på di moders ø
fy [fyrr dú] fær ei dótter, som vev útí rø.

43. Æ’ de no so ti, at eg fýgje sko deg,
ditt rétte riddarnavn dú dyl inkje fy meg.

44. Mitt r[ette] r[iddarnavn] æ inkje so vannt
smådrengjinne kaddar meg unge V[alivan].

45. Smådr[engjinne kaddar meg unge] V[alivan]
kungens søn útav Engeland

46. No hev eg en V[alivan] so lengje trått
men no meinar eg de, at eg hev en fått.

*

Strofene er ikkje nummererte i oppskrifta.

Reinskrift med ukjend hand: NFS S. Bugge VIIIb, 382–388

Innimellom teksten i strofe 1 står det: (rispe du upp), truleg ein kommentar frå songaren til samlaren.

Under oppskrifta ser det ut til at Bugge har skrive «syvjing», men han har stroke det ut.

Oppskrift D

TSB D 426: Valivan / Skipper og møy

Oppskrift: 1863–64 av Sophus Bugge etter Knut Åsmundsson Kringlåk, Mo, Telemark.

Orig. ms.: NFS S. Bugge e, 95–99 (kladd).

Ingen oppgjeven tittel.

*

1. Valivan léteSamlarkommentar: (sic?) seg skj{æ}era skrúv
han léte seg leie som han va’ ei brúr
– For Valivan han sigler årleg. –

2. V[alivan] [léte seg] leie,
silkjen på jóre breie

3. Han pikka på dynne mæ finganne små,
æ’ dú inni stolts Margjit skrei lokunne í frå

4. Nei éngjo stevne hev eg høyrt å éngjó hev eg havt
eg lukkar ingjen inn so silde um natt.

5. ^Å Jau S[tolts] M[argjit] dú lukkar væl upp
eg æ ^ei skjøn jomfrú eg sovæl som dú.

6. S[tolts] M[argjit] hó aksla den kåpa blå,
so skreier hó lokunne ti å ífrå.

7. Nó æ’ me hera so ene tó
æ de ængjen úngkarl din hugjen leikar på.

8. Jau Ólav útí býen so kan eg væl få,
men V[alivan] må eg kji mæ augó sjå.

9. Ó[lav] u[tí] b[ýen] han kjenner eg væl
men V[alivan] æ meg í hugjen so kjær.

10. Høyrer dú s[tolts] M[argjit] hot eg seie deg
ví dú nó fýgje meg eit stykkji på veg?

11. Men eg tikje, at dú æ i di stige so stór
líksom du sill’ vera ein riddar so gó.

12. Hot æ’ de som eg høyrer singrar
d’æ líkt ti ver'(a)Parentesane står i oppskrifta. brynjeringar

13. De som dú høyrer singrar så
de æ’ mine lyklanne stóre å små

14. Bære meg fy miSamlarkommentar: (é) bånn’e små
eg reiste ífrå dei skredde lokunne på.

15. De kann eg sjå på diSamlarkommentar: (aab) kinn so rø
at dú alli hev litt den kvindenø

16. De kann [eg sjå på] di bryster so små
at dú hev alli bonne ått.

17. Nó heve eg fýgt deg eit stykkji på veg
nó vi’ eg kji lenger fýgjast mæ deg.

18. Ví dú [kji lenger fýgjast med] meg,
so tenkjer eg eg orkar bera deg.

19. So tók en s[tolts] M[argjit] upp í sitt fang
so bar en hæna í skipi fram

20. Dei drakk so lengje den klare mjø
ti s[tolts] M[argjit] hó íTruleg feil for: hó sovna í V[alivan]s skjød.

21. Hó sov í dagann, hó sov i två
den tree dagjen líkeså.

22. Han klappa hæna på kinni so rø
søveSamlarkommentar: (sic) dú lenger so blí de din dø.

23. S[tolts] M[argjit] hó vakna íkring seg hó såg
hó såg kji anna ^(e)lParentesane står i oppskrifta. himil å bylgjunne blå.

24. S[tolts] M[argjit] h[ó] v[akna] å tårinne rann
Gud gjøve eg ha vori på min faders land

25. S[tolts] M[argjit] h[ó] v[akna] si nevanne hó vrei,
G[ud gjøve eg ha vori på] min móders øy.

26. Enkji kjeme dú på din faders land
fyrr dú fær ein són’e som sigle kann.

27. [Enkji kjeme dú på] din móders øy,
[fyrr dú fær] ei dótter, som spinne gulli so røtt.

28. Ette dí dú heve narra meg
ditt rétte drengjenavn seie dú meg.

29. Mitt rétte drengjenavn eg seia deg kann,
smådrengjinne kadde meg V[alivan].

30. S[mådrengjinne] k[adde] meg ónge V[alivan],
kóngens són útav Engeland.

31. Eg heve so lengji etti V[alivan] vítt
Guskjelov at eg heve komi hit

Eg h[eve so lengji etti Valivan] trått,
nó heve eg en fått

*

Strofene er ikkje nummererte i oppskrifta.

Vi kjenner ikkje til noka reinskrift av denne kladden.

Oppskrift E

TSB D 426: Valivan / Skipper og møy

Oppskrift: 1910 av Rikard Berge etter Margjit Halvorsdotter Tveiten, Grungedal, Vinje, Telemark.

Orig. ms.: TGM R. Berge CCVII, 21–27.

Oppgjeven tittel: Valivan.

*

1. Her bur ei jaamfru her ^{Valivan fekk spyrje} paa kōss ^{eit anna} land
ho æ baade ^{der bur ei jaamfru} stòlt aa bêlevand
– Fy ValivanAlternativ lesemåte: herr seilar aarleg. –

2. Aa Valivan let sitt haari vakse,
ti de rekk ni’vi begge hass aksle.

3. Aa V[alivan] let’e seg skjera skruv,
sò let ‘n seg leie som han va’ ei brur.

4. Aa V[alivan] let’e seg leie
aa silkji aa skarlag ette jorì breie.

5. Aa V[alivan] gjekk ut sò seint om ‘n kvell,
men han kaam fòr stolt Margjit ha’ raka ell.

6. Han pikka paa dynnì mæ fingane smaa:
statt upp Stòlt M[argjit] skrei lòkune fraa.

7. Nei, ingjen tilbud sò hev eg faatt,
aa ìngjen slepper eg ìnn i naatt.

8. Jòu eg æ ei fruve ifraa Engellanns by,
dy lyt lære meg silkjisòumen sy.

9. Eg æ ei fruv’ ifraa Engeland,
du lærer meg sòume de beste du kann.

10. Stòlt Margjit reiste seg upp i raa,
sò skreidd’ ‘o lòkune tì aa fraa.

11. Sò sett’ ‘o fram ein fòrgjylte stol:
Set deg ne skjønn jaamfru, trøytt aa færemo.

12. Eg æ kji trøytt av færemo,
men silkjisòumen du lærer meg sy.

13. Sòumar me i kvell, me skjemmer de ut,
me lyt bie tì imòrgo daa dagjen æ ljos.

14. Stolt M[argjit] sette seg i sengji ne,
aa V[alivan] sprang aat veggjen tì.

15. Aa V[alivan] spur‘ ‘a stolt M[argjit] aat
{K}kven æ de no som du leikar hugjen paa.

16. ‘N Olav uti byn kann eg alltit faa,
men V[alivan] fær eg alli sjaa.

17. Aarle om mòrgoen daa dagjen va’ ljos,
aa daa va’ V[alivan] av sengji fus.

18. Vi’ du no fygje meg eit stykkji paa veg,
ei aanno gaang skò eg fygje deg.

19. Stolt M[argjit] tenkte mæ sjave seg:
Eit stykkji paa vegjen fygjer eg deg.

20. Du æ i dìne stigur sò stor,
du maa no vel vera ein riddarson.

21. Eg ^æ kji i mìne stigur stor,
men d’æ sò breie dei skjiparbor.

22. Men eg tikje de sìngrar
som brønjerìngar.

23. De æ kji brønjerìngar som du tenkjer sò,
men d’æ mìne lyklar store aa smaa.

24. Stolt M[argjit] sette seg ne-paa den veg,
no vi’ eg kji lenger fygje deg.

25. Ja, vi’ du kji lenger fygje mæ meg,
sò æ eg a goffe bera deg.

26. Stolt M[argjit] tenkte mæ sjove seg
Tru du æ sterkare du hell eg.

27. V[alivan] tok ‘a stolt M[argjit] i fang,
sò bar ‘n ‘a ne tì skjìparstrann.

28. Aa V[alivan] tala tì sìne menn,
Dé skjenkjer meg mjø aa klare vìn.

29. Dé skjenkjer meg av den tonna
som ligg’e sonnafi sonna.

30. Dei skjenkte sò lengji som tonna rann
alt tì ho sòvna i V[alivan]s fang.

31. Ho sòv i dagar, ho sòv i tvo,
den trée gjore ho likesò.

32. Aa V[alivan] klappa paa silkjiseng:
No maa du a inkji sòva leng.

33. Aa V[alivan klappa] paa kjìnne sò rø:
Aa søv’e du lenger, de bli dìn dø.

34. Stølt M[argjit] reiste seg upp i raa,
ho saag kji land, men bylgjur blaa.

35. Gud bære meg fy mìne bònnì smaa,
eg reiste ifraa, skreidde lòkunne paa.

36. De ser eg paa di luve,
at du æ møy aa ìngjo fruve.

37. De ser eg paa dìne brøster sò smaa,
at du hev alli halli bònni aat.

38. Ja, skò eg no fygje av landi mæ deg,
rette navni seie du meg.

39. Ja eg æ ein riddar, eg hev ìnkji navn,
men drengjine kaddar meg V[alivan].

40. Eg hev no sò lengji ett ‘n V[alivan] traatt,
men laavet være Gud, no hev eg ‘n faatt.

*

Strofene er ikkje nummererte i oppskrifta.

Mellom strofe 37 og 38 står det: [«Sò sikker som eg æ menneskjìn»]

Oppskrift F

TSB D 426: Valivan / Skipper og møy

(Avskrift med noter 1999 av Stein Storsve etter) oppskrift 1934 av Erling Bø etter Louise Olsen Bergene, Hedrum, Vestfold.

Orig. ms.: NVA Ms 213.

Oppgjeven tittel: Skibet på Nordan

*

1. Det var en skjøn jomfru som spurte morenAlternativ lesemåte i melodioppskrifta: moder sin
Om hun kund få lov at gå ned på Strand

2. Ja kjære skjøn jomfru det kan du nok få lov
Men bare tag dig iagt for de vilde bølger blå.

3. Så gikk hun ned på stranden og satte sig en stund
Så fikk hun se et skip som kom seilende mot land.

4. Og jomfruen hun spurte hva det var lastet med,
eller hva de har at selge ombord i dette skip.

5. Skipperen han svarede det lastet er med vin
desuten har vi penninger alt uti våre skrin.

6. Og skipperen rakte ut hånden tok jomfruen til seg
De satte seg at spise alt int ved hans bord.

7. Og jomfruen hun lagde seg i skipperens køi
Og jomfruen hun sovnede i skipperens skjød

8. Og da de vare seilede en tre fire mil.
så vågnede skjøn jomfru i skipperens køi

9. Gud trøste og gud hjelpe meg for barna mine små
Jeg låste mine døre og fra dem monne gå.

10. Kjære skjøn jomfru du har slet ingen barn
se dette kan jeg se utav øynene på deg.

11. Og jomfruen greide sitt lange gule hår
og stupte seg i sjøen i de vilde bølger blå.

12. Og skipperen kasta anker, og skipperen kasta rigg.
den skjønneste jomfru var død som et lik.

*

Strofene er ikkje nummererte i oppskrifta.

Om Riddarballadar 2

Riddarballadane er den avgjort største av alle dei seks balladegruppene. Her finn vi viser med mange og sprikande emne. Samla sett gjev riddarballadane likevel ei tilsynelatande realistisk skildring av livet i adelsmiljø, men så å seie alltid med vekt på dramatiske hendingar som forføring, sjalusi, brurerov, valdtekt, utruskap og drap.

Del boken

Tips dine venner om denne boken!

Del på X
Del på Facebook